Περιγραφή
Ο μυς της καρδιάς, η επιστήμη το λέει, δεν έχει ανάγκη τη θέλησή μας για να κινηθεί, μοιάζει εντούτοις μ’ εκείνους που τη χρειάζονται… Παρότι σπλάχνο των σπλάχνων ο μυς της καρδιάς δεν είναι λείος, ίνες πολλές τον συνθέτουνε – βεντάλια ανεξάρτητων θελήσεων λες, που ελευθερωμένες από την ανάγκη έξω στρέφονται για να μεταμορφώσουν τον κόσμο. Γι’ αυτόν τον άλλο προορισμό της καρδιάς μοιάζουν να ζούνε οι ήρωες αυτού του βιβλίου. Για τα ευεργετήματα και τα κατορθώματά της μιλάνε. Και ποιος ξέρει, ίσως η καρδιά με τη θέλησή της να σταματά, δύναμη ξοδεμένη για τον άλλο πλούτο αυτού του κόσμου, τον έξω απ’ τη φθορά, τον αμέτρητο.
Σε όλες τις κοινωνίες υπάρχει ένα τυπικό πένθους, που ορίζει τα εξωτερικά σημεία, κυρίως τα ενδυματολογικά, όπως, επίσης, το χρονικό διάστημα κατά το οποίο αυτά πρέπει να τηρούνται. Για τα εσωτερικά σημεία του πένθους δεν υπάρχουν κανόνες. Κανένα εθιμοτυπικό δεν μπορεί να ορίσει τον επιφανειακό χαρακτήρα ή τη βαθύτητα της θλίψης κι αν αυτή θα διαφύγει προς ανεξέλεγκτες καταστάσεις οδύνης και απόγνωσης. Αδυνατεί, επίσης, να προσδιορίσει και τη διάρκειά της. Κατά γενικότερη παραδοχή, το πένθος είναι μια περίοδος βαρυθυμίας και αποδιοργάνωσης. Οι μόνοι που γνωρίζουν ότι υπάρχει και ζωοποιό πένθος, είναι κάποιοι άνθρωποι της τέχνης, εκείνοι που μετουσιώνουν την οδύνη σε έργο. Πάντως, η δημιουργική περίοδος, που συνιστά απότοκο πένθους, δεν διαρκεί πολύ και, συνήθως, δίνει ένα ή, το πολύ, δύο έργα. Σε αυτόν τον κανόνα, η περίπτωση του Ηλία Παπαμόσχου δείχνει εξαιρετική. Το πένθος για εκείνον φαίνεται να είναι χρόνιο. Αργησε, ωστόσο, αυτό να γίνει ζωοποιό διά της συγγραφής. Παρ’ ότι η απόφαση να ασχοληθεί με το γράψιμο ήταν ειλημμένη ήδη από τα είκοσί του, “οι λέξεις δεν τον επισκέφτηκαν” στον πρώτο θάνατο προσφιλούς του προσώπου, εκείνον της μητέρας του, που επήλθε τότε. Ούτε, δέκα χρόνια αργότερα, με τον πρόωρο θάνατο της μονάκριβης αδελφής του. Χρειάστηκε να τριτώσει το κακό στην πυρηνική οικογένεια, με την αποχώρηση του πατέρα, για να προβάλει καθαρά ως βασικό θέμα της γραφής του ο θάνατος. Μόλις οριστικοποιήθηκε το θέμα ή, για τους φροϋδικά σκεπτόμενους, με το που απεβίωσε ο πατέρας, άνοιξε ο δρόμος για τις λέξεις. Μόνο που δεν του έκαναν επίσκεψη τυπική, από εκείνες που σε πολλούς συμβαίνουν σε μια δύσκολη ώρα, αλλά μετεξελίχθηκε σε αρμένικη βίζιτα, χωρίς η συγγραφή να εκπίπτει στη μανιέρα. Τα του πένθους τα εξομολογείται ο ίδιος σε ορισμένα διηγήματα γραμμένα σε πρώτο πρόσωπο. Αλλά και στα υπόλοιπα, στα οποία η αφήγηση ξετυλίγεται σε τρίτο πρόσωπο, δεν επιστρατεύει προσωπεία. Και εκεί σαν να αφορμάται από προσωπικές εμπειρίες, όπως δείχνουν τα ονόματα των προσώπων, καθώς και άλλα ενδοκειμενικά και περικειμενικά στοιχεία. [… ] (Μ.ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟΥ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 26-11-2011)
